کتاب ترکی خراسان و قواعد آن منتشر شد

نام کتاب : ترکی خراسان و قواعد آن
نویسنده : اسماعیل سالاریان
ناشر : اختر -تبریز
سال نشر : 1398 
مشخصات : ۲۹۰ صفحه وزیری شومیز
قیمت 50000 تومان

این کتاب دستور زبان ترکی در ایران با تاکید بر گویش ترکی خراسان بزرگ، از جمله کتاب هایی است که در راستای یادگیری، بروز و آشنا کردن ترکان و علاقمندان به زبان ترکی و دستور آن است.
در بخش های ابتدایی کتاب، به معرفی موجز تاریخچه زبان ترکی، پیشینه ترکان خراسان همراه با تقسیم بندی ساختاری زبان های ترکی، قواعد نگارش زبان ترکی و قوانین آوایی و فرآیندهای تغییر و ناهمگونی در کلمات ترکی مورد بررسی قرار گرفته است. 

در بخش های میانی کتاب، ترکی خراسانی و لهجه‌های آن، و اینکه از دیدگاه علم زبان شناسی، ترکی بالاخص گویش خراسانی جزو کدام گروه از زبانهاست و این گروه از زبان ها چه ویژگی‌های کلی دارند، با تاکید بر روی ماهیّت خود زبان ترکی در ایران و با تمرکز پدیدۀ زبان ترکی خراسان را به عنوان بخشی از هستی ترکان خراسان، آن گونه که هست با روش‌های علمی زبان شناسی، طرح، توصیف، تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

بخش های انتهایی کتاب، دستور و گرامر زبان ترکی را بنا به جهت گستردگی و پیچیدگیِ موضوع مورد مطالعۀ آن، آنرا، به بخش ها جداگانه ای به همراه معنا شناسی عناصر زبانی در ساخت‌های دستوری جمله‌های زبان ترکی رده بندی آن‌ها بر حسب مقولات دستوری که شامل (فعل، زمان؛ اسم، قید، صفت، ضمیر، ادات و رقم و ...) تنظیم شده است.

در بخش نحو، به ساخت جملات و الگوها و قواعد توالی و ترکیب واژه ها در ساختار جمله ها چنان پرداخته شده است تا برای همگان قابل فهم و مفید باشد.

جهت خرید پستی این کتاب و دیگر کتاب های ترکی خراسان علاوه بر ادمین های تلگرام و اینستاگرام به شماره ۰۹۱۵۹۷۶۶۰۶۶ پیامک بزنید تا کتاب ها بوسیله پست ارسال شوند.

هیات علمی رشته زبان ترکی نداریم

صفر نصرالله زاده، رییس دانشگاه تبریز روز شنبه، چهارم شهریورماه در نشست خبری در خصوص دلیل عدم تداوم رشته زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه تبریز، گفت: مجوز راه اندازی رشته زبان ترکی استانبولی در دانشگاه تبریز سال‌ها پیش در دوران معاونت آموزشی بنده اخذ شد و مجموعه آموزش عالی نیز هیچ مخالفتی با این موضوع ندارد.

می‌خواهیم این رشته را در دانشگاه تقویت کنیم ولی دلیل این‌که چرا این رشته خوب پیش نمی‌رود، به خاطر دانشگاه نیست بلکه اساتید و هیات علمی متخصص این حوزه نداریم. علی رغم انتشار فراخوان و حتی اعلام ظرفیت جذب اساتید و هیات علمی، متخصص این رشته را نتوانستیم پیدا کنیم.

این مشکل در برخی از رشته‌ها مثل فضای سبز و علوم ارتباطات هم وجود دارد و نمی‌توانیم برای راه اندازی رشته علوم ارتباطات در دانشگاه، هیات علمی جذب کنیم.

نصرالله زاده تاکید کرد: وزارت علوم اگر نخواهد رشته‌ای را توسعه دهد چرا باید آن را ایجاد می‌کند؟ دانشگاه بیکار نیست که رشته  و گروهی را ایجاد و سپس رها کند. کسی مخالف توسعه رشته زبان ترکی نیست، بلکه افرادی که برای هیات علمی این گروه مراجعه می‌کنند، شرایط لازم از جمله شرایط سنی و صلاحیت علمی را ندارند و یک هیات علمی باید حداقل‌هایی را از نظر علمی داشته باشد. به محض این‌که حداقل تعداد هیات علمی موردنیاز را برای رشته زبان ترکی جذب کنیم، قطعا توسعه این رشته در برنامه قرار دارد.

پیشنهاد تاسیس فرهنگستان زبان ترکی با محوریت ایران اسلامی

پژوهشگر و نماینده سابق مجلس گفت: طبق توصیه‌های رهبری نیاز به جذب نخبگان و شخصیت‌های فرهنگی برای کار در زمینه فرهنگ آذربایجان وجود دارد که از نمونه کارهای پیشنهادی ایجاد فرهنگستان زبان ترکی با محوریت ایران اسلامی است.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز،  علی‌اصغر شعردوست پژوهشگر و نماینده سابق مجلس  امروز در نشست هیأت امنای بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان که با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد تشکیل شد، به توصیه‌های مقام معظم رهبری در برگزاری کنگره‌های باشکوه برای شعرایی مثل شهریار اشاره و اظهار کرد: طبق توصیه‌های رهبری نیاز به جذب نخبگان و شخصیت‌های فرهنگی برای کار در زمینه فرهنگ آذربایجان وجود دارد که از نمونه کارهای پیشنهادی ایجاد فرهنگستان زبان ترکی با محوریت ایران اسلامی است.

وی با اشاره به برخی طرح‌های ناتمام حوزه فرهنگ در استان‌های ترکی زبان افزود: باید در مسیر مقابله با تحریفات و تبلیغات خارجی که برای ضربه زدن به شعر و ادب فارسی انجام می‌شود کار جدی در این زمینه صورت گیرد و آثار قدیمی مرتب تجدید چاپ شود.

گقتنی است، در این نشست مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان نیز حضور داشتند.

انحصارگرایی‌ زبانی محکوم است!

حسن محدثی‌ گیلوایی، جامعه‌شناس در یادداشتی تلگرامی در پاسخ به یادداشت منوچهر جوکار، دانش‌آموخته‌ی دکترای زبان و ادبیّات فارسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز درباره‌ی تلاش برای تشکیل فرهنگستان زبان ترکی نوشت:
همه‌ی زبان‌هایی که در ایران وجود دارند، بخشی از سرمایه‌های فرهنگی‌ ایران اند. برای همه‌ی آن‌ها بهتر است فرهنگستان درست کنیم. همه‌ی عناصر فرهنگی در ایران مهم و عزیز اند، مگر آن‌که مخرب بودن‌شان بر مبنای پژوهش نشان داده شده باشد و اجتماع علمی بر آن صحه بنهد؛ زبان ترکی هم همین‌طور. به انحصارگرایی‌ زبانی خاتمه دهید!

رونق یافتن زبان ترکی یا کردی یا زبان‌های دیگر در ایران به معنای مقابله با زبان فارسی نیست. متأسفانه ملی‌گرایی‌ ایرانی در سده‌ی اخیر در ایران بر بنیاد طرد زبان و فرهنگ گروه‌های جمعیتی‌ دیگر بنا شده است. ملی‌گرایی‌ ایرانی به‌شدت انحصارگرا و سرکوب‌گر بوده است و هنوز پیروان این ایدئولوژی به نام ایران در تلاش اند میراث فرهنگی‌ اتنیک‌های دیگر ساکن در ایران را نادیده بگیرند و حتی حذف کنند. آن‌ها برخی از حقوق اولیه مردمان اتنیک‌های دیگر ایرانی را که قرن‌ها در این سرزمین زنده‌گی کرده اند و از کشورمان دفاع کرده اند، نادیده می‌گیرند.

شدت انحصارگرایی در میان این ملی‌گرایان چنان است که تحمل طرح بحث از تشکیل فرهنگستان زبان‌های دیگر در ایران را ندارند. متاسفانه مرکزگرایی در ایران نیز به نفع این ایده‌ئولوژی‌ سرکوب‌گر عمل کرده است. ایران متشکل از ترک، کرد، بلوچ، لر، فارس، عرب، ترکمن، گرجی، گیلک، و غیره است. همه‌ی این اتنیک‌ها بخشی ارزش‌مند از ایران هستند و دفاع از حقوق همه‌ی آن‌ها وظیفه‌ی هر ایرانی است.

رشد فرهنگی و اجتماعی در میان هر یک از آنان به معنای نادیده گرفتن و تضعیف ایران نیست بلکه بر عکس به معنای تقویت همبستگی ملی است. همبستگی‌ ملی با حذف اتنیک‌ها یا نادیده گرفتن حقوق اجتماعی و فرهنگی‌ و اقتصادی‌ و سیاسی‌ آنان حاصل نمی‌شود بلکه نتیجه‌ی این نوع سیاست‌ها همانا ایجاد بیگانگی در آن‌ها و پدید آوردن نیروی گریز از مرکز در آن‌ها است.

ایران‌گرایی موجود و مسلط در سده‌ی اخیر در ایران نوعی ایدئولوژی‌ انحصارگرا و ضدانسانی است و وظیفه‌ی هر ایرانی‌ آزاده‌ای که به حقوق هم‌وطنان‌مان از هر دسته و گروه و قومی تعهد دارد، این است که در برابر این ایدئولوژی‌ ضد انسانی و ضد اعتلای ایران بایستد و با آن مقابله کند. ایران از آن یکایک مردمان این سرزمین است و همه‌ی هم‌وطنان ما حق دارند از مواهب آن به یک میزان بهره ببرند.

استاندار آذربایجان غربی: خواستار ایجاد شبکه اختصاصی برون مرزی به زبان ترکی استانبولی در استان هستیم

محمد صادق معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی در آیین تکریم و معارفه مدیرکل صدا و سیمای مرکز استان با بیان اینکه سال گذشته حماسه بی نظیر اربعین حسینی را در استان شاهد بودیم و از مرز تمرچین‌ برای حضور در عتبات عالیات استفاده شد، ادامه داد: امسال هم ظرفیت میزبانی ۵۰۰ هزار نفر از زائران اباعبدالله الحسین (ع) از استان‌های شمال غرب و شمال کشور و همچنین کشورهای ترکیه، آذربایجان و منطقه قفقاز را پیش بینی می کنیم.

 

معتمدیان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه شبانه روز صدها کانال رادیویی و تلویزیونی با اهداف تجزیه طلبانه از خارج کشور فعالیت دارند و به دنبال این هستند که مردم را مقابل نظام اسلامی قرار دهند، گفت: امروز وظیفه رسانه‌ها در مقابله با این تلاش دشمن بسیار مهم است.

وی یادآور شد: با توجه به مرزهای موجود ،ما از رسانه‌ها و صدا و سیما درخواست داریم که شبکه اختصاصی تلویزیونی ترکی استانبولی را با محوریت استان راه اندازی کنند تا در این حوزه نیز اثرگذار باشیم.

استاندار آذربایجان غربی با بیان اینکه نگاه دولت به استان، یک نقش ملی است، اضافه کرد: ما نیازمند تقویت رسانه در ابعاد بین المللی هستیم البته باید در میدان بوده و با تولید اخبار مثبت در منطقه اثرگذاری لازم را داشته باشیم.

آیا وجود فرهنگستان زبان ترکی ضروری است؟

زبان ترکی دارای قدمت بالایی در سرزمینهای ایران امروزی است. حکومتها و مدنیت بزرگی در تاریخ چون گوتتی ها، هورری ها، آراتتی ها، مانناها و مادها دارای ریشه های استوار در سرزمین ایران بوده اند و تمرکز بیشتر این تمدنها آذربایجان بوده است. امروز آثار فراوانی از این تمدن ها در حوضه های تاریخی، موزه های ایران و جهان موجود است. همین اشیا اندکی که در داخل کشورمان مانده است نشان می دهد که تمدنی عالی با هنر و ادبیاتی غنی از سده های دور و دراز در این سرزمین وجود داشته است. هنوز ستونها و دیوارهای ماننا در استان ما موجود است؛ هنور آقار اورارتوها در استان ما سرافراز و استوار ایستاده است. در ادبیات و فرهنگ مردم نیز آثار گرانقدر اجداد ما در حرکت و ماندگاری است. بر خلاف کسانی که فکر می کنند زبان ترکی با سلجوقیان به ایران آمده است – بکذریم از افراد بی دانشی که مغولان؟! را آورنده ی زبان ترکی به ایران می دانند! – قدمت زبان ترکی به سده های پیشتر برمی گردد. کتابهای فراوانی در اوایل ظهور اسلام در ایران به زبان ترکی نوشته شده اند که امروز هنوز در موزه ها و کتابخانه های رسمی کشورمان نگهداری می شوند. ترجمه ی فرمان امیرالمؤمنین علی (ع) به والی آذربایجان که در قرن پنجم به ترکی ترجمه شده است و امروز در موزه ی چهل ستون اصفهان موجود است. یکی از صدها نمونه از این دست است. کتاب عالیقدر “مقدمه الادب” در اواخر قرن پنحم از جاراله زمخشری به سه زبان عربی فارسی و ترکی که برای آموزش زبان عربی برای فارسی زبانان و ترکی زبانان نوشته شده و قرنها در ایران در مکتبخانه ها تدریس می شده است و دهها نسخه ی خطی این اثر در جای جای ایران عزیزمان موجود است. و می توان دهها اثر جاودانه ای را شمرد که هنوز مورد غفلت عمدی قرار گرفته اند.
همه ی این مقدمه بدان دلیل نوشته شد که نگویند زبان ترکی زبان مهاجمان است بلکه ما اثبات می کنیم که زبان ترکی زبان بومی و زبان عامه ی مردم ایران بوده است و امروز هم گذشته از استانهای آذربایجان، پراکندگی زبان ترکی در ۲۷ استان کشور دلیلی بر ادعای ماست.
ایجاد فرهنگستان زبان ترکی در ایران جزو ضروری ترین امکانات فرهنگی برای یک سوم از ملت ایران است. زبان موجودی زنده و پویاست و هر روز نیاز به تغییر و تحول دارد. زبان با پیشرفت تکنولوؤی پیش می رود و اگر پاسخگوی نیازهای امروز نباشد فردا از گردونه ی استفاده بیرون خواهد افتاد. اما زبان ترکی نشان داده است که در طول ۱۰۰ سال گذشته با وجود همه ی تضییقات انجام گرفته علیه این زبان، ممنوعیت زبان ترکی در ادارات و مدارس و دانشگاهها، نبود رادیو و تلویزیون و امکانات رسانه ای قوی، هنوز همپای زبان فارسی در حال رشد و توسعه است و ممنوعیت این زبان در مدارس و مراکز علمی سبب عقب ماندن این زبان نشده است و هر روزه دهها واژه ی جدید بر گنجینه ی زبان ترکی در ایران افزوده می شود. زبان ترکی دارای قوانین ذاتی بسیار مستحکمی است که بدین زودیها قلعه های قانونی آن درهم ریخته نمی شود. اما معتقدیم گروهی آکادمیک برای تائید، تصویب و ساخت واژگان جدید نظارت کند.
امروز در نوشته های نظم و نثر ترکی واژگانی بکار برده می شوند که با دیدن آنها، برخی تنگ چشمان دادشان هوا می رود که اینان زبان استانبولی را اشاعه می دهند. برای پاسخگویی بدین عربده جویان می گوییم که شما اشتباه می کنید. این، واژگان استانبولی نیست که وارد زبان ما می شود. زبان ما زبانی پویا و متحول است. بسیاری از واژگان ترکی که صدها سال پیش بین ما و مردم آناتولی مشترک بوده است امروز بدلیل نبود نوشته در بین ترکان ایران از زبان محاوره خارج شده اند و در وهله ی نخست باید این واژگان احیا شوند و به صورت اصولی وارد زبان ما گردند. نمونه اش صدها واژگانی که در کتاب مقدمه الادب وجود دارد. این کتاب در ایران و در ۹۵۰ سال پیش نوشته شده و در مکتب خانه های ایران از شمال تا جنوب تدریس می شده است و جالب آنکه نسخه های خطی این اثر نشان می دهد استنساخ اثر از استرآیاد تا شوشتر نوشته شده اند. همانگونه که فرهنگستان فارسی صدها واژه ار این کتاب را در سال ۱۳۵۴ وارد زبان فارسی کرد، ما نیز باید صدها واژه ی ترکی از همین کتاب را وارد زبان ترکی سازیم؛ گفتنی است که این واژگان را وارد نمی کنیم بلکه احیا می کنیم. برای قانونی کردن این حرکت، وجود فرهنگستان زبان ترکی ضروری است.
صدها کتاب ترکی و با تاریخی بیش از ۱۰۰۰ ساله در ایران موجود است که موجودیت زبان ترکی در ایران را اثبات می کند. دهها فرهنگ لغت در ایران نوشته شده اند که لغت این مهنا، صحام العجم، تحفه ی حسام، و غیره و غیره نمونه های بارزی از این فرهنگ هاست. دیوان لغات التورک در ۱۰۰۰ سال پیش به عنوان نخستین دایره المعارف جهان نیز نمونه ی دیگری از این غنای فرهنگی زبان ترکی است.
هزاران دیوان شعر، هزاران کتاب در علوم مختلف در کتابخانه های ایران و جهان زیر غبار زمان فراموش شده اند. این آثار اندیشه های سرشار از علوم و فنون را در خود دارند که تصحیح و نشر آنان از دست افرادی جدا از هم و پراکنده ساخته نیست و فرهنگستانی نیاز است تا با تمرکز این افراد بتواند با اصولی اساسی به تصحیح، تدوین و نشر این آثار همت گمارد. فرهنگستانی باید ایجاد گردد تا ضروری ترین آثار را در اولویت قرار دهد و بر نشر این آثار نظارت کند.
زبان ما دارای واژگان غنی در باب علوم مختلف از جمله در پزشکی، فیزیک، شیمی، جغرافی، کشاورزی، حقوق، سیاسی، نظامی و غیره است. تدوین فرهنگ اصطلاحات این علوم امروز ضروری ترین حرکت فرهنگی ما تلقی می شود و اگر امروز به تدوین و گردآوری این واژگان نپردازیم فردا خیلی دیر است و نخواهیم توانست پاسخگوی نیازهای دانشگاهی باشیم. پس امروز ایجاد فرهنگستانی آزاد و دور از سیستم فرمایشی دولت مورد نیاز ماست. فرهنگستانی که دشمنان زبان ترکی در آن جایگاهی نداشته باشند. فرهنگستانی که علم، درایت و تدبیر لازم را برای کارهای علمی داشته باشند. پس پیش بسوی ایجاد فرهنگستان زبان ترکی!

 

محمدرضا باغبان کریمی

دانلود PDF کتاب زبان ترکی و موقعیت گذشته و کنونی آن در ایران - حسن راشدی

کتاب را از لینک زیر نمایید:

 

 

https://bayanbox.ir/download/7396890897605032136/bohran-son-cap-36-s.pdf

تورکونو یازمازلار کی، دانیشارلار!

۱۳۷۹جو ایلده بیر سیرا اؤیرنجی یولداش‌لارلا بیرلیکده تبریز بیلیم‌یوردوندا تورکجه دیل کیلاسی قورماق قرارینا گلدیک. آنجاق، بو ایشه گؤره، تبریز بیلیم یوردونون فرهنگی ایش‌لر یاردیمچیلیغیندان مجوز آلمالیییدیق. بونا گؤره ده ایسته‌یییمیزی بیر کاغیذا یازیب، وورغولادیغیم قوروما باش ووردوق. اورادا بیر منشی خانیم وار ایدی. بیزی گؤرجک اورا باش ووردوغوموزون ندنینی سوروشدو. آنا دیلیمیزی اؤیرنمک اوچون تورکجه دیل کیلاسی قورماق ایسته‌دیییمیزی دیله گتیردیییمیزده، چاشباش قالیبان سوروشدو:

 

- "یانی نهههه؟! آنا دیلیمیزی باشاریروخ داااا"

اونون سؤزونه یانیت اولاراق دئدیم: "یوخ، بیز باشارمیریق، سیز باشاریرسینیزسا بیر صفحه تورکو یازی یازین بیزه؟!"

چاشباش قالمیش خانیم منیم بو سؤزومو ائشیتدییینده مات-مات بیزه باخاراق "آخی تورکونو یازمازلار کی، دانیشارلار دا"! دئیه یانیت وئردی. منسه "دئییرسینیز من ایکی صفحه یازیم" دئیه‌رک "دیل باجاریق‌لارینین بیری دانیشماقدیرسا باشقاسی ایسه یازماقدیر" سؤزونو آنلاتماغا چالیشدیم...

 

ی س: ایندی آز-قالا ییرمی ایل بو اولایدان کئچیر. بو ییرمی ایلده هئچ نه قازانماساق دا، اَن آزی چوخلارینی باشا سالمیشیق کی تورکجه‌نی یالنیز دانیشمازلار، بلکه یازارلار دا... بونو بوگون دیلیمیزین دوشمن‌لری ده بئله بیلیرلر.

 

محمد رحمانی فر

ضرورت تاسیس فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی

دکتر جواد نوروزی، رئیس بنیاد مقبره الشعرای استاد شهریار، با نگارش مقاله ای تحت عنوان «ضرورت تاسیس فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی» در روزنامه «مردم سالاری» چاپ تهران نوشت:

 

نبود فرهنگستان زبان وادبیات ترکی آسیب شدیدی در سال‌های اخیر به این زبان وارد ساخته است .فقدان مراکز علمی، پژوهشی به همراه عواملی مانند فراموشی و رقیق‌تر شدن زبان مادری (پدیده فآذری) در روند انتقال شفاهی از یک نسل به نسل دیگر و عدم امکان معادل‌سازی و معادل‌یابی برای موضوعات، مفاهیم و اشیای جدید، می‌تواند آن زبان مادری را به زبانی نازا و ایستا تبدیل کند. عدم انتقال نسلی و نازایی زبانی می‌تواند در یک بازه زمانی طولانی، یک زبان را به گویش تبدیل کند و یا حتی منجر به مرگ تدریجی آن زبان شود. به طور نمونه، زبان‌های مازنی و گیلکی دست کم در مناطق شهری در طی دهه‌های اخیر تبدیل به گویش و لهجه شده‌اند که بر پایه تعاریف زبان شناسی، دیگر به سختی می‌توان آن‌ها را زبان نامید.

آب رفتن زبان ترکی و گسترش پدیده زبان فآذری یکی از آسیب‌های اصلی در سال‌های اخیر می‌باشد.: پدیده «زبان فآذری» (فارسی + آذری) به زبان ترکی آمیخته با واژگان و دستور زبان فارسی گفته می‌شود که از نظر شکل و محتوا تهی شده و بر اثر ترکیب مفرط و لجام گسیخته با زبان فارسی به شکل زبانی فاقد ساختار، قاعده و پویایی در آمده است. گسترش پدیده فآذری بویژه در میان جمعیت‌های مهاجر به کلانشهرها، بزرگ‌ترین تهدید پیش روی زبان ترکی آذربایجانی است چرا که آن زبان را از درون تهی و گویشوران آن را به فراموشی تدریجی زبان مادری و جایگزینی آن با زبان غالب (فارسی) سوق می‌دهد. دو عامل در شکل‌گیری این پدیده نقش‌آفرینی کرده‌اند. نخست، رسانه‌ها و دوم، نظام آموزشی.

نظر به اینکه زبان ترکی ، زبان مهم  عالم اسلام و کلید بخش عظیمى از ذخایر ارزشمند علمى و ادبى تمدن اسلامى، و خود از ارکان هویّت فرهنگى ملت ایران است، و با توجه به اینکه بنابر قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران،به‌منظور حفظ سلامت و تقویت و گسترش این زبان و تجهیز آن براى برآوردن نیازهاى روزافزون فرهنگى و علمى و فنى و رفع تشتت و ایجاد هماهنگى در فعالیت‌هاى مراکز فرهنگى و پژوهشى در حوزۀ زبان و ادب ترکی و سازمان دادن به تبادل گسترده و پربار تجربه درزمینۀ تحقیقات و مطالعات در این حوزه و صرفه‌جویى در نیرو و استفادۀ صحیح از کارشناسان و پژوهشگران و ایجاد مرجعى معتبر و برخوردار از وجهه و حیثیت جهانى در ایران می‌بایستی فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی تاسیس شود.

 

فرهنگستان زبان و ادبیات ترکی می‌بایستی به دنبال اهداف ذیل باشد:

 حفظ قوّت و اصالت زبان ترکى، به‌عنوان یکى از ارکان هویت ملى ایران و زبان مهم  عالم اسلام و حامل معارف و فرهنگ اسلامى؛

• پروردن زبانى مهذّب و رسا براى بیان اندیشه‌هاى علمى و ادبى و ایجاد انس با مآثر معارف تاریخى در نسل کنونى و نسل‌هاى آینده‌؛

• رواج زبان و ادب ترکی و گسترش حوزه و قلمرو آن در داخل و خارج از کشور؛

• ایجاد نشاط و بالندگى در زبان ترکی، به ‌تناسب مقتض سازمان دادن و تمشیت فعالیت‌هاى ناظر به حفظ میراث زبانى و ادبى فارسى‌؛

 

فرهنگستان زبان وادبیات ترکی در حوزه‌های ذیل می‌تواند فعال باشد:

تأسیس واحدهاى واژه‌سازى و واژه‌گزینى و سازمان دادن واحدهاى مشابه در مراکز دانشگاهى و دیگر سازمان‌هاى علمى و فرهنگى و هماهنگ ساختن فعالیت‌هاى آنان از راه تبادل تجارب‌؛

• نظارت بر واژه‌سازى و معادل‌یابى در ترجمه از زبان‌هاى دیگر به زبان ترکی  و تعیین معیارهاى لازم براى حفظ و تقویت بنیۀ زبان ترکی  در برخورد با مفاهیم و اصطلاحات جدید؛

• کمک به معرفى و نشر میراث زبانى و ادب ترکى به‌صورت اصلى و معتبر؛

• اهتمام در حفظ فرهنگ‌هاى علمى و مردمى و جمع‌آورى و ضبط و نشر امثال‌وحکم و کلیۀ اعلام و اصطلاحات ترکی  در همۀ زمینه‌ها و بهره‌بردارى از آن‌ها براى پرورش و تقویت زبان و ادب ترکی‌؛

• سازمان دادن تبادل تجربه‌ها و دستاوردهاى مراکز پژوهشى در حوزۀ زبان و ادب ترکی و تأمین موجبات بهره‌بردارى صحیح از این تجربه‌ها؛

• بهره‌بردارى صحیح از گویشها ى محلى (در داخل و خارج از ایران‌) به‌منظور تقویت و تجهیز این زبان و غنى ‌ساختن و گستردن دامنۀ کارکرد آن‌؛

• معرفى محققان و ادیبان و خدمتگزاران زبان و ادب ترکی  و حمایت از نشر آثار ایشان و کمک به تأمین وسایل فعالیت علمى و فرهنگى آنان و فراهم آوردن موجبات تقدیر از خدمات آن‌ها.

 

ضرورت «رسمیت یافتن» «زبان ترکی» در ایران

امروزه در عالم سیاست ملاک اصلی تصمیم و تغییرات در هر جامعه نظر شهروندان هست تا حاکمان. حاکمان تنها مجری نظر شهروندان هستند.

رسمیت زبان ترکی در قانون اساسی ایران یک خواسته ی ملی محسوب میگردد:

 

۱- ضرورت سیاسی :

هر ملتی برای به رسمیت شناخته شدن در جامعه  علاوه بر «تکالیف» نیازمند «حقوق» سیاسی و اجتماعی و فرهنگی هستند.
یکی از اساسی ترین «حقوق اجتماعی و فرهنگی» یک ملت حق به رسمیت شناختن «زبان مادری» آن ملت است. شهروندان ترک در کشور سالیان سال است از اساسی ترین حقوق شهروندی خود یعنی رسمیت و شکل قانونی یافتن زبان آنها در قانون اساسی محرومند!
 لذا چنین روندی ناعادلانه تداوم یابد اسباب نارضایتی شهروندان ترک را فراهم خواهد ساخت و احساس  «شهروند درجه دو» بودن به آنها خواهد داد و کم کم از حاکمیت و دولت فاصله خواهند گرفت و شکاف ملی اساسی ایجاد خواهد شد. و از آنجائیکه امروزه پشتوانه ی حکومت ها و مشروعیت نظام‌ها با متاثر از«رضایت ملت» آن سرزمین میباشد لذا برای تقویت اقتدار ملی و مشروعیت نظام، جلب رضایت شهروندان ترک ضروری وحیاتیست.

۲- ضرورت تاریخی :

زبان ترکی «زبان تاریخی» ملت این سرزمین، قدمتش در این کشور به چندین هزار سال می‌رسد و بیش از هزار سال زبان حاکمان و امپراطوری های بزرگ اخیر کشور بوده است.
نادیده گرفتن زبان این نظام‌های سیاسی و امپراطوری ها و انکار آن جای بسی تعجب است!
چگونه ممکن است جریانی خاص با دست یازیدن به هر ابزاری سعی کنند زبان یک ملتی با قدمتی چندین هزار ساله را با«جعل تاریخ و کتب درسی و غیر درسی» در این کشور نابود سازند؟!

۳- ضرورت اقتصادی :

نقش و تاثیر یک زبان در توسعه ی همه جانبه و بخصوص توسعه ی اقتصادی یک اصل انکار ناپذیر است. با یک بررسی ساده می‌شود به این جمع بندی رسید که زبان ترکی از گذشته ی دیرین «زبان تجاری و اقتصادی و بازرگانی»این کشور بوده است. وجود بزرگترین «بازار سرپوشیده ی» جهان در«تبریز» و دیگر بازارهای سنتی چون بازار سنتی«مراغه» و بازار سنتی و سرپوشیده ی «سراب و زنجان» و  با یک نگاه کوچک، برنامهای راسته بازارهای، بازار سنتی تهران که در عصر قاجار شکل گرفته است خود حکایت از قدرت زبان ترکی در شکل گیری بازار و تجارت در کشور است.

وجود معادل وزن‌های تجاری از قدیم  مثل «پونزا» و«سییه» و «قاپان» وجود نظم و قاعده ی اعجاب انگیز در شمارش و اعداد،زبان ترکی که اگر از عدد یک تا بینهایت شمارش یابد از یک قاعده و نظم دقیق برخوردار خواهد بود در زبان ترکی خود سندی دیگر بر اقتصادی و تجاری بودن زبان ترکی از زمان‌های قدیم بوده است. لذا رسمیت یافتن زبان ترکی خود یک الزام اقتصادی را نیز با خود دارد. 

۴- ضرورت علمی :

زبان ترکی یک زبان علمی و باقاعده است. اولین فرهنگ لغت در این کشور به زبان ترکی به قلم محمود کاشغرلی نگارش یافته است. گسترده گی دایره ی لغات زبان ترکی آموختن علوم پزشکی و ریاضییات و ادبیات و دیگر علوم را تسهیل میکند!لذا نیازی به عاریه گرفتن واژگان از دیگر زبان‌های غیر بومی نخواهد بود.و به خلق و ساختن واژگانی عجیب چون«دراز آویز زینتی» یا «کش لقمه» نیست!

۵- ضرورت ملی :

با وجود اینکه قریب به صد سال است که از هر سوی زبان ترکی مورد هجمه و بی مهری ظالمانه ی سازمان یافته ی دولتی قرار گرفته است اما باز زبان ترکی یک زبان ملی و سراسری و زبان ارتباطی شهروندان غیر ترک با شهروندان ترک دراین کشور است مثلا در اکثر شهرهای کرد نشین اکثرا شهروندان کورد نیز با ترکهای این شهرها با زبان ترکی تکلم می‌کنند در استان گیلان، اکثر قریب به اتفاق تالشها و گیلکها زبان ترکی را بدون هیچ اجبار و الزام حکومتی یاد گرفته و به این زبان سخن می‌گویند.

پایتخت کشورمان، بزرگترین شهر ترک نشین کشور و دومین شهر ترک زبان دنیاست!
زبان ترکی زبان شهروندانی از شمال خراسان تا جنوبی ترین نقطه ی کشور و از غرب تا مرکزو شرقی ترین ونقطه ی کشور هست لذا رسمیت یافتن زبان ترکی در این شرایط یک ضرورت ملی محسوب میگردد.

۶- ضرورت بین المللی :

زبان ترکی زبان رسمی قریب به بیش از ده کشور و ده جمهوری خودمختار و فدرال و همچنین زبان نیم میلیارد جمعیت دنیاست حال برای بهره مندی اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی با این  کشورها و جمهوری ها و این ملت‌ها لازم است زبان ترکی به عنوان زبان رسمی در کشور رسمی شده و ایران را مثل سابق یک کشور چند ملیتی به دنیا معرفی نمود و از محاسن بین المللی زبان ترکی که از چین و تبت و سیبری وتا قلب اروپا و یونان گسترده شده بهره برد!

بهره مندی از فواید سیاسی و اقتصادی  اتحادیه ی کشورهای ترک وکشورهای همسایه ی ترک، خود در این شرایط می‌تواند گره اکثر مشکلات کشور را بگشاید!